Ratusz w Dzierżoniowie – wzniesiony w roku 1875 przy wykorzystaniu wieży i sukiennic pochodzących z XV wieku, będących fragmentami poprzedniego ratusza. W XVII i XIX wieku przebudowano wnętrza. Obecnie ratusz jest siedzibą władz miejskich i biblioteki.
Mury obronne w Dzierżoniowie liczą ponad 700 lat! Powstały bowiem pod koniec XIII wieku, a nakazał je wybudować książe Bolko. Mury w Dzierżoniowie mają taką charakterystyczną cechę, iż są jakby podwójne. Sporo w nich przejść i baszt, których było pierwotnie 30, a do dziś zachowało się 21.
Pozostałe zabytki z krótki opisem.
- zespół urbanistyczny miasta
- kościół paraf. św. Jerzego, z drugiej poł. XIV w., XVI w.; wybudowany według legendy za czasów księcia Bolesława Kędzierzawego w 1159, faktycznie około roku 1230; w 1338 r. przekazany przez księcia Bolka II zakonowi rycerskiemu joannitów. Przebudowany w okresie XV-XVI w.
- zespół klasztorny augustianów, ul. Hempla 16 / Klasztorna, z XIV w., 1713 r., 1845 r.:
- kościół, ob. par. pw. Niepokalanego Poczęcia NMP; wybudowany w pocz. XIV w. przez zakon augustianów-eremitów
- klasztor
- zbór ewangelicki, obecnie kościół rzym.kat. par. pw. MB Królowej Polski; klasycystyczny kościół wybudowany w latach 1795-1798 według projektu architekta Carla Gottharda Langhansa; do 1962 r. funkcjonował jako świątynia ewangelicka, potem został przejęty przez miasto i używany jako magazyn meblowy. Pozbawiony właściwej opieki spłonął częściowo w 1973 r. Przekazany w 1978 r. parafii katolickiej, został konsekrowany w 1979 r. i do 1984 r. odremontowany; kolumny w kościele są utrzymane w porządku spiętrzonym obejmującym trzy style: toskański, joński i koryncki; współczesny ołtarz został przeniesiony z kościoła pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia NMP który pochodzi z XVIII w.; ołtarz jest przykładem barokowego malarstwa tablicowego
- kościół pw. Świętej Trójcy, wybudowany w XV w. jako kaplica cmentarna; przebudowany po pożarze w 1831 i 1851 r. - w XIX w.
- kaplica grobowa rodziny Sadebecków na cmentarzu ewangelickim, ul. Daszyńskiego, wzniesiona w 1805 r. przez patrycjuszowski ród Sadebecków, jako centrum cmentarza ewangelickiego; ma postać rotundy
- synagoga, wybudowana w 1875 r., ul. Krasickiego 28
- mury obronne – wzniesione pod koniec XIII w. na polecenie księcia świdnickiego Bolka II; wzmocnione basztami i półbasztami łupinowymi; po wojnie husyckiej dobudowano mury zewnętrzne, tworząc w ten sposób pas zieleni (międzymurze); w XVIII w. częściowo zlikwidowane
- ratusz i wieża ratuszowa – pozostałość po starym średniowiecznym ratuszu; pełniła wtedy rolę strażnicy i punktu obronnego; dziś jest punktem widokowym, skąd można podziwiać panoramę miasta i okolic, Rynek, XV, z l. 1873-75; ratusz wybudowano jako dom handlowy i centrum kupieckie; od 1337 siedziba władz miejskich; w latach 1872-1875 gruntownie przebudowany
- sukiennice, Rynek 2, z XV w., XIX w.
- dom, ul. Klasztorna 7, z XVI-XVII w., XIX w.
- dom, ul. Klasztorna 12, z XVIII/XIX w.
- dom, ul. Kościelna 30, z pocz. XIX w.
- dom, ul. Krasickiego 21, z XVIII w.
- dom, ob. przedszkole, ul. Miernicza z drugiej i trzeciej ćw. XIX w.
- dom, ul. Przedmieście 27
- hotel „Polonia”, ul. Sienkiewicza 4, z 1908 r., 1920 r.
- willa, ul. Szkolna 14, z 1894 r.
- kamienica, ul. Świdnicka 2, z XVIII w., XIX/XX w.
- willa, ob. siedziba Muzeum Miejskiego Dzierżoniowa, ul. Świdnicka 30, z 1897 r.
- willa, ul. Świdnicka 32, z 1870 r.
- dom, pl. Wolności 4 (Rynek), z pocz. XIX w. XIX/XX w.
- dom, pl. Wolności 5 (Rynek), z XVIII w., XIX/XX w.
- domy, pl. Wolności 5-9 (d. Rynek 6-9), z XVIII w., XIX w.
- domy, pl. Wolności 11 (d. Rynek nr 12/13), z XIX w.
- dom, pl. Wolności 17 (Rynek), z XVIII/XIX/XX w.
- domy, pl. Wolności 18, 19 (Rynek), z XIX/XX w.
- kamienica, pl. Wolności 20 (Rynek), z XVIII w., XIX w.
- dom, pl. Wolności 21 (Rynek), z XVIII-XX w.
- kamienica, pl. Wolności 22 (Rynek), z XVIII w.
- domy, pl. Wolności 23/24 (Rynek), z 1800 r., przeb. w pocz. XX w.
- kamienica, pl. Wolności 25 (Rynek), z pocz. XIX w.
- kamienica, pl. Wolności 26 (Rynek), z XIX/XX w.
- kamienica, pl. Wolności 27 (Rynek), z k. XIX w.
- domy, pl. Wolności 28, 29, 30 (Rynek), z XVIII-XIX w.
- kamienica, pl. Wolności 31 (Rynek), z XVIII w. , 1905 r.
- domy, pl. Wolności 33, 35, 36 (Rynek), z XVIII-XX w.
- dom, pl. Wolności 34 (Rynek), z XVIII w., przebudowany pocz. XX w.
- dom, pl. Wolności 37 (Rynek), z XIX w.
- dom, pl. Wolności 39 (Rynek), z pierwszej poł. XIX w.
- kamienica, pl. Wolności 51 (Rynek), z XVIII-XIX w.
- kamienica, pl. Wolności 54 (Rynek), z XVII-XIX w.
- kamienica, pl. Wolności 55 (Rynek), z XIX/XX w.
- domy, ul. Ząbkowicka 2, 4, 6, 8, 10, 12, 14, 16, 18, z XVIII/XIX w.
- sąd, ob. komenda policji, ul. Ząbkowicka 57, z czwartej ćw. XIX w.
- budynki tkalni d. E.F. Haina, ul. Kilińskiego 14, z l. 1887-89
- dwa budynki produkcyjne
- kotłownia
- parowozownia wachlarzowa, ul. Kolejowa 8 b, z 1910 r.
- inne